SÀNG LỌC UNG THƯ SỚM LÀ GÌ ?
Tầm soát ung thư sớm là các biện pháp, các thủ thuật nhằm phát hiện sớm những khối u khi nó còn nhỏ, ngay khi nó chưa có biểu hiện ra bên ngoài hoặc chỉ biểu hiện với rất ít triệu chứng nghiêm trọng. Khi đó, khối u còn khu trú và chưa lan rộng ra xung quanh.
Mỗi loại ung thư đều có sự tiến triển khác nhau, tuy nhiên nếu ung thư không được điều trị thì sẽ diễn biến qua các giai đoạn sau:
Giai đoạn khởi phát: Bắt đầu từ sự tăng sinh liên tục không kiểm soát được của các tế bào ung thư, dẫn đến khối u ác tính. Quá trình này diễn ra nhanh nhưng nếu được ngăn chặn kịp thời, có thể một số tế bào khởi phát sẽ tự chết đi hoặc vô hiệu hóa, ngăn những tế bào ung thư bắt đầu tấn công và tiêu diệt các tế bào khỏe mạnh xung quanh.
Giai đoạn tăng trưởng: Ở giai đoạn này, sự tăng sinh của tế bào ung thư còn ở mức độ nhỏ, cư trú ở một mô nào đó. Tuy nhiên, khi những tế bào ung thư phát triển ngày càng nhanh và nhiều thì chúng tấn công mạnh mẽ, tạo điều kiện cho khối u phát triển lớn hơn.
Giai đoạn lan tràn, xâm lấn sang các mô lân cận: Tế bào ung thư lúc này sinh sản theo cấp số nhân, bắt đầu xâm lấn sang các mô lân cận và người bệnh xuất hiện triệu chứng sưng hạch bạch huyết.
Giai đoạn di căn: Khi bệnh ung thư đã tiến đến giai đoạn muộn thì những tế bào ác tính bắt đầu vỡ ra, có dấu hiệu di căn hoặc xâm lấn những cơ quan xa hơn theo đường máu hoặc hệ thống bạch huyết. Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ, hầu hết các bệnh nhân ung thư đều tử vong vì sự phát triến của các khối u thứ phát và di căn.
Ung thư có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau phụ thuộc vào vị trí, đặc điểm và khả năng di căn của khối u. Chẩn đoán xác định ung thư thường đòi hỏi phải sinh thiết rồi quan sát trênkính hiển vi. Người bị ung thư có thể được chữa trị bằng phẫu thuật, hóa trị liệu hoặc xạ trị liệu.
Nếu không được chữa trị sớm, hầu hết các loại ung thư có thể gây tử vong, đây là một trong những nguyên nhân gây tử vong chính trong những nước phát triển. Hầu hết các bệnh ung thư có thể chữa trị và nhiều bệnh có thể chữa lành, nếu được phát hiện và điều trị sớm.
TẠI SAO CẦN THỰC HIỆN TẦM SOÁT UNG THƯ SỚM?
Ung thư có thể chữa khỏi hoàn toàn nếu chúng ta phát hiện sớm. Đồng thời, nếu được phát hiện càng sớm thì chi phí điều trị càng thấp, ngay cả trong trường hợp ung thư không thể chữa khỏi vẫn có thể điều trị và kiểm soát ung thư nhằm kéo dài thời gian và chất lượng cuộc sống.
ĐỘ TUỔI NÀO CẦN THỰC HIỆN CÁC XÉT NGHIỆM TẦM SOÁT?
Nhóm tuổi 0 – 14. Thường mắc các bệnh ung thư máu, mắt, thận, xương, mô mềm
Nhóm tuổi 15 – 24. Dễ mắc ung thư tuyến giáp, buồng trứng.
Nhóm tuổi 25 – 34. Bên cạnh mắc ung thư tuyến giáp còn có ung thư đại tràng, gan (nam giới); ung thư vú (nữ giới).
Trên 35 tuổi. Cả nam và nữ dễ mắc các loại ung thư phổi, gan, đại trực tràng, dạ dày và vòm hầu (nam giới); ung thư vú, cổ tử cung, đại trực tràng, phổi và tuyến giáp (phụ nữ).
Sau 65 tuổi, ung thư da là một trong những bệnh thường gặp ở cả hai giới, nhưng ung thư vú giảm ở nữ giới.
Tất cả mọi người, đặc biệt là trên 50 tuổi và xét nghiệm tầm soát nên được thực hiện thường niên mỗi năm một lần hoặc nhiều hơn nếu cần thiết.
CÁC BIỆN PHÁP TẦM SOÁT?
Có rất nhiều phương pháp chẩn đoán sớm ung thư đang được áp dụng hiện nay như: khám lâm sàng, thăm dò cận lâm sàng: X-quang, chụp nhiệt, chụp nhấp nháy, siêu âm, chụp CT, chụp MRI, PET hoặc xét nghiệm dấu ấn ung thư…Hiện nay, xét nghiệm dấu ấn ung thư (Tumor marker) được dùng rộng rãi trong tầm soát và phát hiện ung thư.
Dấu ấn ung thư là các chất sinh học có thể tìm thấy được khi cơ thể mắc ung thư, thường được phát hiệu trong máu hoặc nước tiểu nhưng cũng có thể tìm thấy ở khối u và các mô khác. Hiện có rất nhiều các dấu ấn ung thư khác nhau, một số chỉ hiện diện đặc thù trên một loại ung thư nào đó, đôi khi nhiều dấu ấn khác nhau có thể tìm thấy trên một loại ung thư.Các dấu ấn ung thư trên ngoài giá trị để tầm soát còn có giá trị trong theo dõi điều trị, tiên lượng bệnh và chẩn đoán phân biệt các thể bệnh khác. Khi giá trị của các dấu ấn này nằm trong giới hạn bình thường không có nghĩa là chắc chắn không bị ung thư, còn khi giá trị của các marker trên tăng hơn bình thường hoặc tăng cao so với bình thường cần làm thêm các xét nghiệm chuyên sâu hơn như sinh thiết, chụp CT hoặc chụp MRI để chẩn đoán xác định.
Xét nghiệm sàng lọc ung thư nữ giới gồm các xét nghiệm sau:
Xét nghiệm CEA: Xét nghiệm dấu ấn ung thư đường tiêu hoá: ung thư thực quản, dạ dày, gan, tụỵ,
Xét nghiệm AFP: Xét nghiệm dấu ấn ung thư gan
Xét nghiệm CA 19-9: Xét nghiệm dấu ấn ung thư tụy, đôi khi ống dẫn mật, túi mật, dạ dày, đại tràng
Xét nghiệm CA 72-4: Xét nghiệm dấu ấn ung thư dạ dày.
Xét nghiệm Cyfra 21-1: Xét nghiệm dấu ấn ung thư phổi
Xét nghiệm CA 15-3: Xét nghiệm dấu ấn ung thư vú
Xét nghiệm CA 125: Xét nghiệm sử dụng trong chẩn đoán ung thư buồng trứng, ung thư cổ tử cung và theo dõi điều trị. Chỉ số CA125 tăng ở một số ung thư khác: tụy, dạ dày, trực tràng, phổi. Ngoài ra, CA 125 cũng có thể tăng trong một số trường hợp viêm nhiễm.
Xét nghiệm SCC: Sàng lọc ung thư tế bào vảy, có ở phổi, vòm họng, tử cung, buồng trứng
CHEMEDIC VỚI TẦM SOÁT UNG THƯ SỚM
Trung tâm xét nghiệm CHEMEDIC triển khai hệ thống hiện đại của hãng Roche (Thụy Sĩ)có thể thực hiện hầu hết các xét nghiệm tìm dấu ấn ung thư với độ chính xác nhất, nhanh chóng giúp bệnh nhân sàng lọc sớm nhiều loại ung thư, nâng cao hiệu quả điều trị. CHEMEDIC tập trung sàng lọc các loại ung thư phổ biến, bằng cách tổ hợp những dấu ấn ung thư chính đang được ứng dụng rộng rãi gồm: ung thư vú, ung thư buồng trứng, ung thư phổi, ung thư tử cổ cung, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư tinh hoàn, ung thư ruột kết, ung thư tuyến tụy, ung thư dạ dày, ung thư gan, ung thư tuyến giáp ...
Dấu ấn sinh học của 15 loại ung thư thường gặp:
1. Sàng lọc ung thư gan: AFP
2. Sàng lọc ung thư phổi: Cyfra 21-1, NSE, CEA, PRO GRP, SCC
3. Sàng lọc ung thư tiêu hóa chung: CEA
4. Sàng lọc ung thư tụy, đường mật: CA199
5. Sàng lọc ung thư dạ dày, đại trực tràng: CA 72-4, CEA, PEPSINOGEN I và II, CA 19- 9.
6. Sàng lọc ung thư vòm hong, thực quản và ung thư tế bào vảy khác (cổ tử cung): SCC, CEA, CA 15-3.
7. Sàng lọc ung thư tử cung, buồng trứng: CA12-5, HE-4, SCC, CA 72-4.
8. Sàng lọc ung thư vú: CEA, CA 15-3.
9. Sàng lọc ung thư tiền liệt tuyến: PSA và free PSA.
10. Sàng lọc ung thư tuyến giáp: Calcitonin, TG, anti TG, TPO, anti TPO, anti TRAb.
11. Sàng lọc ung thư xương: ALP, beta CrossLaps
12. Sàng lọc ung thư tuyến yên: Các hormon tuyến yên sản xuất (ACTH, PRL, GH, LH, ADH, TSH,...)
13. Sàng lọc ung thư máu: Tổng phân tích máu, huyết đồ.
14. Sàng lọc ung thư màng đệm hoặc tinh hoàn: beta hCG
15. Sàng lọc ung thư đa tủy xương: b2 Microglobulin.
